Ευρώπη και Ελλάδα στον δύσκολο χειμώνα γεωπολιτικών και οικονομικών προκλήσεων
Το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και το Hanns-Seidel-Stiftung διοργάνωσαν ανοιχτή συζήτηση.
Εισαγωγική τοποθέτηση:
Μαργαρίτης Σχοινάς,
Markus Ferber
Ομιλητές:
Γιώργος Κουμουτσάκος
Θεόδωρος Πελαγίδης
Αλεξάνδρα Σδούκου
Μιχάλης Αργυρού
Συντονιστής:
Χρήστος Κώνστας
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, έκανε αναδρομή στις συνεχείς κρίσεις (κρίση χρέους, Βrexit, τρομοκρατία, εργαλειοποίηση μεταναστευτικού, πανδημία, πόλεμος) που κατάφερε να αντιμετωπίσει η ΕΕ από το 2010 συντονισμένα και συλλογικά. Εκτίμησε, ότι το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί σε τρία «Ευρωπαϊκά Εργοτάξια», που είναι σε πλήρη εξέλιξη: Κοινή πολιτική Ενέργειας, Αναθεωρητική-δημοκρατική αναγέννηση της Ένωσης και Αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας σε πιο ρεαλιστική κατεύθυνση. Αναφερόμενος στην υπόθεση με τις κατηγορίες περί διαφθοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σχολίασε ότι είναι άκρως ανησυχητικές και πολύ σοβαρές, τονίζοντας ότι – όπως ανέφερε και η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν -, έχει ήδη προταθεί η δημιουργία ενός νέου ανεξάρτητου φορέα δεοντολογίας που θα είναι επιφορτισμένος με το να ελέγχει όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, αλλά και την γενικευμένη εφαρμογή αρχών της διαφάνειας σε όλα τα επίπεδα της ενωσιακής αρχιτεκτονικής. Κατέληξε, εκφράζοντας την ευχή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να πρωταγωνιστήσει σε αυτή την ριζική μεταρρύθμιση και να την ολοκληρώσει πριν τις ευρωεκλογές του 2024.
Ο Μάρκους Φέρμπερ, εξήρε γενικότερα την Ελληνογερμανική φιλία. Αναφέρθηκε επίσης στην πρόσφατη έκδοση του Βιβλίου για τα 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια με τη συνεργασία του HSS, του Martens Centre και του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, επισημαίνοντας τη σημαντική συμβολή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τόνισε, τέλος, ότι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρώπη αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις τις όποιες όμως θα αντιμετωπίσει με ενότητα και ομοψυχία.
Ο Γιώργος Κουμουτσάκος, ανέφερε ότι η πολύ σοβαρή υπόθεση διαφθοράς που ξέσπασε στις Βρυξέλλες, υποβαθμίζει στα μάτια των Ευρωπαίων πολιτών όχι μόνον το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση ως θεσμική και πολιτική οντότητα. Ειδικά εν´ όψει των ευρωεκλογών του 2024 οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστες, με ενίσχυση των άκρων και των αρνητών της Ευρώπης. Οι πράξεις διαφθοράς που ήρθαν στην επιφάνεια αναδεικνύουν ένα μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης. Το όλο και μεγαλύτερο έλλειμα ενός κινητήριου οράματος. Για κάποιους στις Βρυξέλλες η Ευρώπη είναι περισσότερο καριέρα και πολύ λιγότερο έμπνευση και όραμα κοινού πεπρωμένου και αλληλεγγύης. Αυτό πρέπει να αλλάξει το γρηγορότερο, δεδομένης και της συγκυρίας που είναι πολύ σύνθετη και δύσκολη. Η Ευρώπη βρίσκεται σε νέας μορφής μεγάλες προκλήσεις που προκύπτουν από το ουκρανικό, το μεταναστευτικό, την άμυνα και ασφάλεια, την ενέργεια και οικονομία. Η ανάγκη για μεγάλη επανεκκίνηση είναι πασιφανής.
Ο Θεόδωρος Πελαγίδης, στην τοποθέτηση του, τόνισε ότι η προσγείωση της ελληνικής οικονομίας το 2023 θα είναι ομαλή, αναφέροντας ότι η ελληνική οικονομία δεν θα ακολουθήσει την ευρωπαϊκή στην διαφαινόμενη ύφεση το 2023 καθώς οι ευρωπαϊκοί πόροι σε συνδυασμό με την πρόοδο σε όρους αποδοτικότητας στο παραγωγικό υπόδειγμα της οικονομίας δημιουργούν προϋποθέσεις για ομαλή προσγείωση του ΑΕΠ στη χώρα μας. Στην ανάλυσή του επεσήμανε ότι το 2023 θα είναι έτος σχετικής στασιμότητας όσον αφορά το ΑΕΠ για την Ευρώπη, αλλά με πληθωρισμό που θα συνεχίσει να βρίσκεται μακριά από τους στόχους των Κεντρικών Τραπεζών, ενώ η ελληνική οικονομία έδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα σε όλη την περίοδο των επτά τελευταίων τριμήνων όσον αφορά την οικονομική μεγέθυνση. Στην ίδια κατεύθυνση συντείνει και η πρόοδος που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στη διάρθρωση της παραγωγικής δομής της ελληνικής οικονομίας με άνοδο των επενδύσεων και των βιομηχανικών εξαγωγών. Όπως ανέφερε, οι κίνδυνοι εντοπίζονται περισσότερο σε ορισμένα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά όπως ο συνεχώς αυξανόμενος δείκτης «δημογραφικής εξάρτησης» με συνεχή συρρίκνωση των νέων 20-29 στον πληθυσμό από το 1 εκατομμύριο (2008) στις 650.000 (2021) εκ των οποίων 192.000 είναι άνεργοι. Ο κ. Πελαγίδης τόνισε ότι εφεξής πρέπει η επανειδίκευση και ο εμπλουτισμός σε ειδικότητες του εγχώριου εργατικού δυναμικού μαζί με περαιτέρω διαρθρωτικές αλλαγές στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τον αναπροσανατολισμό της τριτοβάθμιας, να γίνουν αντικείμενο δημόσιας συζήτησης και να ληφθούν συναινετικές ει δυνατόν αποφάσεις ώστε να γίνει εφικτή η ανάσχεση των σχετικών δυσμενών εξελίξεων.
Η Αλεξάνδρα Σδούκου, επισήμανε ότι η Ελλάδα είναι θωρακισμένη από τις επιπτώσεις της Ενεργειακής Κρίσης, παρότι ο πόλεμος στην Ουκρανία όρθωσε νέες προκλήσεις, υποστηρίζοντας, ότι η ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας δεν αποκλίνει από τον μακροπρόθεσμο στόχο για απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα και εκπλήρωση του στόχου για την Ενεργειακή Μετάβαση και την ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050. Παρά τις αντιξοότητες της περιόδου, η Ελλάδα αναδεικνύεται σε σημαντικό περιφερειακό κόμβο LNG στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και εμβαθύνει τις σχέσεις συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας με τις γειτονικές χώρες μέσα από την προώθηση μιας σειράς στρατηγικών υποδομών, όπως οι τερματικοί σταθμοί επαναεριοποίησης της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης και η ολοκλήρωση των αγωγών ΤΑΡ, IGB και IGNM. Ανέφερε επίσης πως η χώρα έχει σπεύσει από τους πρώτους στην Ε.Ε. να λάβει μέτρα προστασίας της κατανάλωσης από τις υψηλές τιμές στην ενέργεια, αλλά και να διαφοροποιήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου και πετρελαίου στην προσπάθεια για απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, στο πλαίσιο του RepowerEU. Η Ελλάδα είναι σήμερα καλύτερα και περισσότερο προστατευμένη από τους εταίρους της στην Ε.Ε. από μια ενδεχόμενη καταστροφική διακοπή της τροφοδοσίας με φυσικό αέριο, είπε χαρακτηριστικά. Εξήγησε, ότι αυτό οφείλεται στο ότι η Ελληνική Κυβέρνηση είχε φροντίσει, πριν ξεσπάσει η κρίση, να διαφοροποιήσει το μείγμα προμηθειών αερίου, για να μην εξαρτόμαστε από ένα μόνο προμηθευτή Τόνισε , τέλος, την ανάγκη περαιτέρω και ταχείας ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ως μόνιμη λύση για φθηνή και καθαρή ενέργεια.
Ο Μιχάλης Αργυρού, εστίασε στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από την πανδημία, τονίζοντας ότι από την έναρξη της πανδημίας η Ελλάδα ξεπερνά, σταθερά τις προβλέψεις ανάπτυξης. Παράλληλα, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας είναι πολύ θετικές. Τα δημόσια οικονομικά έχουν επανέλθει σε τροχιά βελτίωσης, το δημόσιο χρέος μειώνεται με ρυθμούς ρεκόρ και ο τραπεζικός τομέας έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αύξηση της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας. Εξήγησε επίσης ότι η σύνθεση του ελληνικού ΑΕΠ αλλάζει, με το μερίδιο των μη εμπορεύσιμων υπηρεσιών να μειώνεται και το μερίδιο των επενδύσεων και των εξαγωγών να αυξάνεται, αναφέροντας ότι το 2021 και 2022 η χώρα έχει καταγράψει ρεκόρ προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Παράλληλα, η Ελλάδα έχει γίνει μια πολύ πιο εξωστρεφής οικονομία, εξάγοντας πλέον (ως ποσοστό του ΑΕΠ) περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία, ενώ οι εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας (ως ποσοστό επί των συνολικών εξαγωγών) είναι ιδιαίτερα υψηλότερες από συγκρίσιμες χώρες της ΕΕ και προσεγγίζουν τις επιδόσεις της Γερμανίας. Αναγνώρισε ότι, όπως όλες οι δυτικές οικονομίες, ιδιαίτερα οι ευρωπαϊκές, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις που προκαλούνται από την ενεργειακή κρίση και τη συνακόλουθη αύξηση του παγκόσμιου πληθωρισμού. Παρόλα αυτά, παρέθεσε μια σειρά από λόγους βάσει των οποίων είναι ορθολογικά αισιόδοξος ότι η ελληνική οικονομία θα επιδείξει ανθεκτικότητα απέναντι και στη νέα εξωγενή κρίση. Με βάση τα παραπάνω, η απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας το 2023 είναι εφικτός στόχος.