Το γεωγραφικό ταξίδι του Αμερικανού Προέδρου

22.06.2021 13:28

Το γεωγραφικό ταξίδι του Αμερικανού Προέδρου

Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο εκφράζεται και συγκροτείται με τους χάρτες τους οποίους έχει ενσωματώσει η νόησή μας, μέσα από συλλογικές διαδικασίες. Για τους Κοσσοβάρους ο νοητός χάρτης δείχνει τον τόπο τους ως τμήμα ενός διευρυμένου αλβανικού εδάφους. Η ίδια περιοχή για τους Σέρβους εντάσσεται σε ένα άλλο έδαφος, τη Μεγάλη Σερβία. Η υποκειμενική αυτή χαρτογραφία δεν είναι ανώδυνη. Στην προσπάθεια να επιτευχθεί η σύμπτωση των πολιτικών και των φαντασιακών συνόρων, ελλοχεύει η βία και ο πόλεμος. Το κουρδικό, το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει η γείτων, είναι και αυτό ένα παράδειγμα για τη σημασία των νοητών χαρτών.

Στην κλίμακα της Οικουμένης ζούμε και λειτουργούμε με νοητούς χάρτες, περισσότερο ή λιγότερο προσαρμοσμένους στην πραγματικότητα. Η εποχή του Ψυχρού Πολέμου χαρακτηρίστηκε από μια σπάνια χαρτογραφική καθαρότητα και σαφήνεια. Καθώς απομακρυνόμαστε από την εποχή αυτή, οι χάρτες άρχισαν να γίνονται θαμποί, ασαφείς. Ώς, όμως, την έλευση του Προέδρου Τραμπ, κάποιες αναφορές διατηρούσαν την αξία τους. Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούσαν να αποτελούν ένα ενιαίο γεωπολιτικό σύνολο. Η Τουρκία μπορούσε ακόμη να θεωρείται ένας γεωστρατηγικός στυλοβάτης της Δύσης. Οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών μπορούσαν να βασίζονται στην αλληλεγγύη της Υπερδύναμης.

Η περίοδος Τραμπ κατόρθωσε να κατεδαφίσει και αυτά τα τελευταία υπολείμματα της χαρτογραφικής καθαρότητας. Η ηγεσία Μπάϊντεν παρέλαβε ένα συγκεχυμένο παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Ως αποτέλεσμα, οι λαοί και οι ηγεσίες τους ζουν σε ένα κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Η συμπεριφορά τους έχει καταστεί δυσπρόβλεπτη, συχνά αντιορθολογική.

Το ταξίδι του Προέδρου Μπάϊντεν στην Ευρώπη δεν μπορεί να λύσει διά μιας τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα. Όμως, συνιστά ένα σημαντικό εργαλείο για την αποκατάσταση κάποιας καθαρότητας στον γεωπολιτικό χάρτη. Από τα αποτελέσματα των συνομιλιών του και από τις συνοδευτικές δηλώσεις ενδέχεται να αρχίσουν να διαγράφονται οι νέες συσπειρώσεις και οι νέες αντιπαραθέσεις. Αν ο Πρόεδρος Μπάϊντεν επιτύχει να λειτουργήσει ως ο νέος γεωπολιτικός χαρτογράφος· αν, δηλαδή, με το τέλος του ταξιδιού του έχει διαμορφωθεί μια σαφέστερη εικόνα για το πού εντάσσεται ο κάθε λαός, το κάθε κράτος, η κάθε παγκόσμια δύναμη· τότε, θα έχει πραγματοποιηθεί ένα σημαντικό βήμα για την αποκατάσταση του ηγεμονικού ρόλου της χώρας του.

Η αλλαγή της γεωπολιτικής πραγματικότητας δύσκολα επιτυγχάνεται με υλικά μέσα. Το απέδειξαν οι περασμένες δεκαετίες, κατά τις οποίες η τεράστια υλική ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών δεν κατόρθωσε να τιθασσεύσει τις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής. Η παρέμβαση, όμως, στο συμβολικό επίπεδο, ο επανασχεδιασμός των νοητών χαρτών μπορεί να επιτευχθεί σύντομα, όταν συγκλίνουν οι ευρύτερες συνθήκες και η ηγετική προσωπικότητα. Στην περίφημη διάλεξή του στο Westminister College στο Fulton την 5η Μαρτίου 1946, ο Winston Churchill εισήγαγε την εξαιρετικά γεωγραφική έκφραση “σιδηρούν παραπέτασμα”. Με αυτή την αποστροφή, ο χάρτης του κόσμου απέκτησε τη δομή η οποία καθόρισε τις εξελίξεις επί τέσσερεις δεκαετίες. Μιαν ανάλογη πρόκληση αντιμετωπίζει ο Αμερικανός Πρόεδρος κατά το ευρωπαϊκό ταξίδι του. Θα βρει, άραγε, εκφράσεις ικανές να δομήσουν τους συλλογικούς παγκόσμιους νοητούς χάρτες; Ώς σήμερα κανείς ηγέτης δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη γεωγραφική δημιουργικότητα του Winston Churchill. O Πρόεδρος Μπάϊντεν έχει να να συγκριθεί με ένα πολύ απαιτητικό προηγούμενο.

Αναζήτηση

Συγνώμη, δεν βρέθηκαν αποτελέσματα.