Η μετά το Brexit Βρετανία και ο κόσμος, της Έφης Πενταλιού (Visiting Fellow, LSE IDEAS).
«Σκληρό» ή «μαλακό» Brexit; Εγκατάλειψη του Brexit; Η βρετανική εξωτερική πολιτική θα εξαρτηθεί στα επόμενα χρόνια από την απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα.
Πολύ λίγοι Βρετανοί πρωθυπουργοί έχουν αγνοήσει τη ρήση του λόρδου Πάλμερστον: «Για κάθε Βρετανό υπουργό, τα συμφέροντα της Αγγλίας πρέπει να είναι το κεντρικό σύνθημα της πολιτικής του». Από τη θέση μιας μεγάλης αυτοκρατορίας, στη διαχείριση της παρακμής μέσω της «ειδικής σχέσης» με τις ΗΠΑ, την Κοινοπολιτεία, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο συνέδεσε το μέλλον του με τη διατήρηση ενός παγκόσμιου ρόλου και με τη φήμη του ως πραγματιστικής δύναμης. Το Foreign Office ενήργησε επί μακρόν ως think tank για πολλούς διεθνείς θεσμούς παρά τη μείωση του προσωπικού του, που οδήγησε έναν παλαιό μόνιμο υφυπουργό του, τον σερ Σάιμον Φρέηζερ, να παρατηρήσει ότι «oι μειούμενοι πόροι του Foreign Office εγείρουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία των παγκόσμιων φιλοδοξιών της Βρετανίας μετά το Brexit». Είναι φανερό ότι, επί χρόνια, η Βρετανία βασίστηκε στη συμμετοχή της στην ΕΕ ώστε να μεγιστοποιήσει τη διεθνή της επιρροή αλλά και για την ασφάλειά της. Όταν η Τερέζα Μέυ αντιμετώπισε βιολογικό πόλεμο στο βρετανικό έδαφος (Skripal Poisoning), η ευρωπαϊκή υποστήριξη βοήθησε τη Βρετανία να εκδηλώσει αποτελεσματικά την οργή της.
Ό,τι και να γίνει με το Brexit, η ΕΕ και τα μέλη της θα παραμείνουν σημαντικά για τη Βρετανία. Το ερώτημα είναι: θα αναπτύξει το Λονδίνο διμερείς επαφές ή θα επιδιώξει ειδική πρόσβαση στις συναντήσεις της ΕΕ ως «τρίτο κράτος», και πώς η ΕΕ θα θελήσει να διαμορφώσει τη σχέση με ένα πρώην μέλος σε ένα κόσμο παγκοσμιοποιημένων ασύμμετρων απειλών;
Η Βρετανία του Brexit έχει αγνοήσει την αυτοσυγκράτηση και το ρεαλισμό της σχολής του Πάλμερστον, γενόμενη ο «δον Κιχώτης της υφηλίου». Επιζητεί, με ιδεολογικό ζήλο, το μέλλον της ως «παγκόσμια Βρετανία», ελεύθερη από την «φυλακή της ΕΕ». Αυτές οι φιλοδοξίες συνδέονται με την άποψη ότι υπάρχει ένας κόσμος – η «αγγλόσφαιρα», η Κοινοπολιτεία και «στρατηγικοί εταίροι» όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία – που ανυπομονεί να συνάψει εμπορικές σχέσεις απευθείας με μια Βρετανία «απελευθερωμένη» από την ΕΕ. Ότι, τελικά, αυτή η Βρετανία θα μπορούσε να «αποδράσει» από τους περιορισμούς ενός περιφερειακού οργανισμού και να ευημερήσει προσελκύοντας περισσότερες χώρες.
Πρόκειται για ευσεβείς πόθους; Η μετά-Brexit βρετανική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να πλεύσει σε επικίνδυνες θάλασσες, σε έναν κόσμο όπου το «America First» έχει υποσκάψει την ίδια την αμερικανική ηγεσία. Θα επικρατήσουν τα οικονομικά επί της ασφάλειας στις σχέσεις με την Κίνα; Θα προσφέρει η Βρετανία τις βίζες που απαιτεί η Ινδία για μια εμπορική συμφωνία; Ποιοί κίνδυνοι ελλοχεύουν για την ασφάλεια της χώρας; Είναι η απώλεια της πρόσβασης στις βάσεις δεδομένων του Σένγκεν αποδεκτό ρίσκο; Μπορεί μια «Σιγκαπούρη στον Τάμεση» να προσφέρει τους πόρους για τις φιλοδοξίες που πυροδότησε το Brexit; Πώς θα αντιμετωπίσει μια ενθαρρυμένη Ρωσία;
Με όρους εθνικού συμφέροντος, η συμμετοχή στην ΕΕ παραμένει η καλύτερη επιλογή για τη Βρετανία.